དུས་རབས་འདིིའི་ནང་ཡོད་ཚད་ཀྱིས་ཤེས་ཡོན་དགོས། དཔེ་ཆ་བཀླག་དགོས་ཞེས་ཁ་གཡང་ཆེན་པོ་སྒྲོག་གི་ཡོད་པ་རེད། འོན་ཀྱང་དོན་དམ་པར་དཔེ་ཆ་ཀློག་མཁན་ཙམ་ལས། ཀློག་མཁན་ཤེས་མཁན་ཉུང་ཉུང་རེད། དཔེ་ཆ་ཀློག་ཚུལ་ལའང་དཔེ་ཆ་ལག་ཏུ་ཐེབས་ཚད་དང་། ཀློག་རྐྱང་བྱེད་རྒྱུ་མེད་པ་རེད། དེས་ན་ད་ལན་ང་ཚོས་ཁྱོད་ལ་དཔེ་ཆ་ཀློག་ཚུལ་གྱི་ཐབས་ལམ་སྐོར་ནས་རྩོམ་ཡིག་ཅིག་ཕུལ་ཡོད་པས་དགྱེས་གཟིགས་གནང་ཆོག།

ཐུགས་ལ་ངེས་དགོས་པ་ཞིག་ནི། རྩོམ་ཡིག་འདི་ནི་དྲྭ་ཚིགས་གཞན་ཞིག་ནས་འདྲ་བཤུས་བྱས་པ་ཡིན་པ་དེ་ལུགས་དགོངས་འཇགས་འཚལ།

དཔེ་ཆར་ཇི་ལྟར་བལྟ་བའི་སྐོར་གྱི་གླེང་མོལ།

ཚོགས་བཤད་ལ་དབྱེ་ན་གཉིས་ཡོད་དེ། ①རིག་གཞུང་ཚོགས་བཤད། ②སྤྱིར་བཏང་ཚོགས་བཤད།

【࿄】 དེང་གི་དུས་འདི་ནི་དཔེ་ཆར་བལྟས་ནས་སྡུག་མྱོང་དགོས་པའི་དུས་ཤིག་ཡིན།
དཔེ་ཆ།  ༡ ༽ སྔོན་ཆེད་གང་དག་ལ་བལྟས་ཟིན་པ།
        ༢ ༽ ད་ལྟ་གང་དག་ལ་བལྟ་བཞིན་པ།
        ༣ ༽ མ་འོངས་པར་གང་དག་ལ་བལྟ་དགོས་པ།

དང་པོ།  ཅིའི་ཕྱིར་དཔེ་ཆར་བལྟ་དགོས་པ་ཡིན།
འཇིག་རྟེན་འདིའི་སྟེང་གི་ཤེས་བྱ་གང་ཞིག་བསླབ་དགོས་ཀྱང་། དེ་རྟོགས་པའི་ཐབས་ལམ་གཉིས་མ་གཏོགས་མེད་དེ། དངོས་སུ་བརྒྱུད་ནས་འབྱོར་བ་དང་། སྦྱངས་ནས་འབྱོར་བ་གཉིས་སོ།།
༡༽ བརྒྱུད་ནས་འབྱོར་བ།
དཔེར་ན།  ཇ་བཏུངས་ན་སྐོམ་སེལ་བ་དང་མེ་ལ་རེག་ན་ཚ་བ་ལྟ་བུའོ། །མང་ཚོགས་རྣམས་ཀྱི་ཤེས་བྱ་ཕལ་ཆེ་བ་བརྒྱུད་ནས་འབྱོར་བ་ཡིན་ནོ།།
༢ ༽ སྦྱངས་ནས་འབྱོར་བ།
དཔེར་ན། དཔེ་ཆར་བལྟ་བ་དང་སློབ་ཁྲིད་ལ་ཉན་པ་ལྟ་བུའོ།  །ཤེས་ལྡན་མི་སྣ་རྣམས་ཀྱི་ཤེས་བྱ་ཕལ་ཆེ་བ་སྦྱངས་ནས་འབྱོར་བ་ཡིན་ནོ།།
     འོ་ན་མི་རེ་འགས་དངོས་སུ་བརྒྱུད་ནས་འབྱོར་ན་ཆོག་པས་ཅིའི་ཕྱིར་སྦྱང་དགོས་ཤེ་ན།
① མི་ཚེ་ཧ་ཅང་ཐུང་བས་ཤེས་བྱ་མང་པོ་ཞིག་བརྒྱུད་ནས་རྟོགས་པའི་དུས་ཚོད་མེད་པ།
② རྗེ་པོ་ཏོ་བས་གསུངས་པ་ནང་བཞིན་མི་རྣམས་གཏོད་ཐག་གིས་བཏགས་ཡོད་པ།
    གལ་ཏེ། རྟ་ཞིག་གཏོད་ཐག་གིས་བཏགས་ཡོད་པ་ཡིན་ན། གཏོད་ཐག་དེའི་རིང་ཐུང་གང་འདྲ་ཡིན་ན། རྟ་དེས་ཟ་ཐུབ་པའི་རྒྱ་ཁྱོན་ཀྱང་དེ་མཚུངས་ཡིན་ལ། རྟ་དེས་ཅི་འདྲ་ཞིག་ཟ་ཐུབ་མིན་དེ་གཏོད་ཐག་གི་རིང་ཐུང་གིས་ཐག་བཅད་ཡོད།
གཏོད་ཐག་གི་རིང་ཐུང་།  = མི་ཞིག་གི་ཤེས་རྒྱ།
           ▼
མི་དེ་འགུལ་སྐྱོད་ཀྱི་ཚངས་ཕྱེད།
དཔེར་ན། ཚེ་གང་བོར་ལུང་པ་གཅིག་ན་འཚོ་བའི་མི་དེས། དེ་ལས་གཞན་པའི་གནས་ཚུལ་མང་པོ་ཞིག་རྟོགས་མི་ནུས་པ་ལྟ་བུའོ།།
【࿄】 མིའི་ཚངས་ཕྱེད་ལ་ཚད་ཡོད་པས་ཡོད་ཚད་མྱངས་སུ་ལེན་མི་ནུས་སོ།།
③ དཔེ་ཆས་ཡུལ་དང་དུས་ཀྱི་མ་བསྐལ་བ་བྱེད་ཐུབ།
1) དཔེ་ཆ་ལ་བརྟེན་ནས་ལོ་ངོ་སྟོང་ཕྲག་སྔོན་གྱི་མི་རྣམས་ཀྱི་བསམ་བློ་རྟོགས་ཐུབ་པ་མ་ཟད། དེ་དག་ལ་ཁ་བརྡ་བྱེད་ཐུབ། (དུས)
2) དཔེ་ཆར་བརྟེན་ནས་ཨ་རི་ན་སྡོད་པའི་མི་རྣམས་ཀྱིས་དེང་སྐབས་ཅི་ཞིག་བསམ་ཀྱིན་པ་དང་སྒྲུབ་བཞིན་པ་རྟོགས་ཐུབ། (ཡུལ)
ཤེས་ཡོན་ཅན་དང་ཡིག་རྨོངས་ཀྱི་ཁྱད་པར།
 ཤེས་ཡོན་ཅན། ——ཤེས་བྱའི90%དཔེ་ཆ་ལས་འབྱོར་བ།
 ཡིག་རྨོངས། ——བརྒྱུད་ནས་འབྱོར་བ། (ཐོས་པ་དང་མྱངས་པ)
【࿄】མིའི་རིགས་ཀྱི་རྒྱུ་ནོར་གསོག་འཇོག་བྱེད་ས་ནི་མཛོད་ཁང་ཡིན་ལ། དཔེ་ཆ་ནི་མིའི་རིགས་ཀྱི་ཤེས་རིག་གསོག་འཇོག་བྱེད་སའི་མཛོད་ཁང་ཡིན།

གཉིས་པ། གནད་དོན་གསུམ་དང་སྦྲེལ་ནས་དཔེ་ཆར་ཇི་ལྟར་བལྟ་དགོས་ཚུལ་གླེང་བ།
གནད་དོན་གསུམ།
༡ ༽དཔེ་ཆར་བལྟ་དགོས་དུས་སུ་མི་བལྟ་བ།
༢ ༽དཔེ་ཆར་བལྟ་དགོས་མཁན་གྱིས་མི་བལྟ་བ།
༣ ༽དཔེ་ཆར་བལྟ་དགོས་པ་ལ་མི་བལྟ་བ།
 དེ་དག་གི་དྲི་ལན།
༡༽དཔེ་ཆར་བལྟ་བའི་དུས།
① ཡོན་ཏན་དགོས་དུས་བལྟ་དགོས། —— ཡོན་ཏན་དབུལ་བའི་དུས།
② ལོ་ཆུང་དུས་བལྟ་དགོས། —— རིག་པ་གསལ་ཞིང་ཡིད་འཛིན་ཆེ་བ།
③ སློབ་མ་ཡིན་དུས་བལྟ་དགོས། —— འདུ་འཛི་མེད་པ།
༢ ༽དཔེ་ཆར་བལྟ་དགོས་པའི་མི།
    སྤྱིར་ན་མི་རིགས་བྱིངས་ཀྱིས་དཔེ་ཆར་བལྟ་རྒྱུ་དེ་གལ་ཆེན་ཡིན་མོད། ལྷག་པར་དུ་དེ་བས་གལ་ཆེ་བ་ནི་གྲྭ་བ་དང་དགེ་རྒན། སློབ་མ་སོགས་ཤེས་ལྡན་མི་སྣ་རྣམས་ཀྱིས་དཔེ་ཆ་མང་བོར་བལྟ་རྒྱུ་དེ་ཧ་ཅང་གལ་ཆེའོ།།
༣ ༽དཔེ་ཆ་གང་དག་ལ་བལྟ་དགོས།
    མི་ཚེ་གཅིག་ལ་དཔེ་ཆ་མང་པོར་བལྟ་མི་ཐུབ་པས། ངེས་པར་དུ་ཐོག་མར་དཔེ་ཆ་བཟང་བོ་ལ་བལྟ་རྒྱུ་ཤིན་ཏུ་གལ་ཆེ་སྟེ། དཔེ་ཆ་བཟང་བོར་བལྟས་པ་ནི་རྟ་བཟང་བོས་སྲན་མ་ཟོས་པ་དང་མཚུངས། དཔེ་ཆ་བཟང་ངན་ལ་བརྟག་ཤེས་ན་དཔེ་ཆར་བལྟ་ཤེས་པ་ཡིན་ལ། དཔེ་ཆ་བཟང་ངན་ལ་བལྟ་རྒྱུ་ནི་དཔེར་ན། རང་སྡེ་བའི་སྡེ་དཔོན་ཨ་ཁུ་རྒྱ་མཚོ་དང་སློབ་ཆུང་གི་དགེ་རྒན་ཉི་མ། རྒྱལ་བ་གཉིས་པ་རྗེ་ཙོང་ཁ་པ་གསུམ་གྱིས་དུས་གཅིག་ལ་སློབ་ཁྲིད་བྱེད་དུས། ཁྱོད་རང་གང་གི་སློབ་ཁྲིད་ལ་ཉན་དུ་འགྲོ་མིན་དང་མཚུངས།
དཔེ་ཆར་རིགས་གསུམ་ཡོད།
① ཡར་ལ་བལྟ་དགོས་པ།  ②ཐད་ཀྱིས་བལྟ་དགོས་པ།  ③ ཐུར་དུ་བལྟ་དགོས་པ།
དཔེ་ཆར་བལྟ་བའི་ཐབས་ཇུས།
①མཁས་པ་གྲགས་ཅན་གྱིས་བརྩམས་པའི་དཔེ་ཆ་ཚད་ལྡན་ལ་བལྟ་དགོས།
②རང་ལ་ངེས་པར་དུ་མཁོ་བ་རྣམས་ལ་བལྟ་དགོས།
③ དུས་ཚོད་ཀྱིས་དཔེ་ཆ་ཉོ་དགོས་ཤིང་། དཔེ་ཆ་བཟང་བོར་དུས་ཚོད་མང་པོ་དང་། དཔེ་ཆ་འབྲིང་བར་དུས་ཚོད་ཐུང་ངུ་། དཔེ་ཆ་ངན་པ་ལ་དུས་ཚོད་དེ་ལས་ཀྱང་ཉུང་ངུ་བཀོལ་དགོས།
དཔེ་ཆ་བལྟ་ཚུལ་ལ་རིགས་གསུམ་ཡོད།
①བམ་ཀློག     ②རགས་བལྟ།   ③ ཞིབ་བལྟ།
ཞིབ་ཀློག་གཅིག = རགས་བལྟ་གསུམ།  =  བམ་ཀློག་ལྔ།
དཔེ་ཆར་བལྟ་བའི་ནུས་པ་བསྐྱེད་སྲིང་བྱེད་དགོས།
①དཔེ་ཆར་བལྟས་པའི་ཁ་གྲངས་ཇེ་མང་དུ་གཏོང་དགོས།
②དཔེ་ཆར་བལྟ་བྱའི་རྒྱུ་སྤུས་ཇེ་མཐོ་རུ་གཏོང་དགོས།
དཔེ་ཆ་ཟང་ངན་ལ་བརྟག་པའི་ཐབས།
①རྩོམ་པ་པོ་གྲགས་ཅན་ཡིན་མིན། 
②དཀར་ཆག
③མགོ་བརྗོད་ལ་རགས་བལྟ་བྱེད་པ།
④དཔེ་ཆ་དེ་རྩོམ་དུས་དཔྱད་གཞིའི་དཔེ་ཆ་གང་དག་ལ་བལྟས་པ།
⑤མཇུག་བྱང་།
⑥དཔར་གྲངས།
⑦དཔེ་སྐྲུན་ཁང་།
དཔེ་ཆར་བལྟ་དུས་མཉམ་འཇོག་བྱེད་དགོས་ས།
①མི་ཚེ་གང་བོར་དགོས་པ་རྣམས་རང་གིས་ཉོས་ཏེ་བསྒྲིག་དགོས།
②གཙོ་ཆེ་བ་རྣམས་ལ་རྟགས་རྒྱག་དགོས།
③མི་གཉིས་གསུམ་གྱིས་བལྟས་རྗེས་རྩོད་གླེང་བྱེད་དགོས།
⑤གནད་འགག་རྣམས་ཟིན་བྲིས་སུ་འགོད་དགོས།
④དཔྱད་པ་དང་རིགས་པས་བལྟ་དགོས།
⑥དོགས་པ་ཁོང་སློང་བྱེད་དགོས།
དཔེ་ཆའི་རིགས།
①གཞུང་ལུགས་སྐོར་གྱི་དཔེ་ཆ།
②རྩོམ་རིག་སྐོར་གྱི་དཔེ་ཆ།
③འཚོ་བའི་སྐོར་གྱི་དཔེ་ཆ།
【࿄】 གཞུང་ལུགས་སྐོར་གྱི་དཔེ་ཆ་མང་པོར་བལྟས་ན་རང་ཉིད་ལ་སྦྱོང་བརྡར་ཆེན་པོ་ཐོབ་ཐུབ་པ་ཡིན་ལ། གཞུང་ལུགས་ཐམས་ཅད་ཀྱི་གཏིང་ན་ཆགས་ཡོད་པ་ནི་ཆོས་ལུགས་དང་མཚན་ཉིད་རིག་པ་ཡིན།